DAVRANIŞLAR DEĞİŞTİRİLEBİLİR Mİ?
İnsan davranışları, biyolojik, psikolojik, sosyal ve kültürel faktörlerin etkisi altında şekillenir. İnsan davranışlarını değiştirmek için, bu faktörleri anlamak ve etkilemek gerekir.İnsan davranışlarını değiştirmek için izlenebilecek bazı adımlar şunlardır.
– **Davranışı tanımlamak**: Değiştirmek istediğiniz davranışı net bir şekilde tanımlayın. Davranışın ne zaman, nerede, nasıl ve kimlerle gerçekleştiğini belirleyin. Davranışın olumlu ve olumsuz sonuçlarını değerlendirin.
– **Davranışı tetikleyen uyaranları bulmak**: Davranışın ortaya çıkmasına neden olan içsel veya dışsal uyaranları tespit edin. Uyaranlar duygu, düşünce, inanç, tutum, ihtiyaç, istek, değer gibi psikolojik faktörler olabileceği gibi, ortam, kişi, nesne, olay gibi fiziksel faktörler de olabilir.
– **Davranışı ödüllendiren veya cezalandıran faktörleri belirlemek**: Davranışın sürdürülmesine veya azalmasına katkıda bulunan faktörleri bulun. Faktörler kişisel veya sosyal olabilir. Örneğin, bir davranış kişiye haz, rahatlama, başarı gibi olumlu duygular veriyorsa ödüllendirici; stres, korku, suçluluk gibi olumsuz duygular veriyorsa cezalandırıcı olabilir. Aynı şekilde, bir davranış kişiye takdir, ilgi, saygı gibi sosyal geri bildirimler sağlıyorsa ödüllendirici; eleştiri, reddedilme, yalnızlık gibi sosyal geri bildirimler sağlıyorsa cezalandırıcı olabilir.
– **Davranışı değiştirmeye karar vermek**: Davranışı değiştirmenin size sağlayacağı faydaları ve maliyetleri göz önünde bulundurun. Davranışı değiştirmeye gerçekten istekli ve hazır olduğunuzdan emin olun. Davranışı değiştirmeye yönelik hedeflerinizi belirleyin. Hedeflerinizin akıllı (spesifik, ölçülebilir, ulaşılabilir, gerçekçi ve zamana bağlı) olduğundan emin olun.
– **Davranış değişikliği planını uygulamak**: Davranış değişikliği planınızı adım adım uygulayın. Planınızda davranışınızı nasıl izleyeceğinizi, nasıl alternatif davranışlar geliştireceğinizi, nasıl uyaranları kontrol edeceğinizi ve nasıl kendinizi ödüllendireceğinizi belirtin. Planınızda karşılaşabileceğiniz zorlukları ve bunlarla nasıl başa çıkacağınızı da öngörün.
– **Davranış değişikliği sürecini değerlendirmek**: Davranış değişikliği sürecinde ilerlemenizi takip edin. Başarılarınızı kutlayın ve eksikliklerinizi gidermeye çalışın. Gerekirse planınızda revizyon yapın veya profesyonel bir yardım alın.
İnsan davranışlarını değiştirmek kolay bir iş değildir. Ancak sabır, kararlılık ve çaba ile bu mümkündür.